Εδώ ο Έλληνας στοχαστής βρήκε γόνιμο έδαφος για να καλλιεργήσει τις ιδέες του. Η ανάμνηση του ρόλου αυτής της γωνιάς του Νότου στη γέννηση της επιστήμης και της φιλοσοφίας δεν είναι μόνο μια πολιτιστική πράξη, αλλά μια χειρονομία λύτρωσης.

Στην καρδιά της αρχαίας Μεσογείου, όταν οι πόλεις άκμαζαν στις ακτές της Μεγάλης Ελλάδας, ένας άνθρωπος που ήρθε από μακριά ίδρυσε μια σχολή που θα άλλαζε για πάντα την πορεία της ανθρώπινης σκέψης. Ήταν το 530 π.Χ. όταν ο Πυθαγόρας ο Σάμιος έφτασε στον Κρότωνα, στις ακτές της Ιόνιας Καλαβρίας. Δεν ήταν απλός ταξιδιώτης ή απλώς φιλόσοφος: ήταν ένας μυημένος, ένας σοφός άνθρωπος, ένας άνθρωπος που αναζητούσε την τάξη και την αλήθεια. Και ακριβώς στην πόλη της Καλαβρίας βρήκε το ιδανικό έδαφος για να φυτέψει τους σπόρους του επαναστατικού του οράματος για τον κόσμο.

Εκείνη την εποχή, ο Κρότωνας ήταν μια από τις πιο ακμάζουσες και επιδραστικές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας, διάσημη όχι μόνο για τη στρατιωτική της δύναμη, αλλά και για την ποιότητα της αστικής της ζωής, για τους σοφούς νόμους της και για την προσοχή της στην εκπαίδευση και την ιατρική (ο διάσημος γιατρός Αλκμέων έζησε εκεί). Ο Πυθαγόρας, αναζητώντας ένα μέρος για να εφαρμόσει τις φιλοσοφικές, ηθικές και επιστημονικές του ιδέες στην πράξη, βρήκε στην πόλη της Καλαβρίας μια ανοιχτή κοινότητα, πρόθυμη να μάθει, και μια άρχουσα τάξη έτοιμη να υποστηρίξει το έργο του.

Σε αντίθεση με τη σύγχρονη εικόνα ενός σχολείου ως χώρου απλής εκπαίδευσης, αυτό που ίδρυσε ο Πυθαγόρας ήταν κάτι ριζικά διαφορετικό. Ήταν ένα κέντρο ολοκληρωμένης διαμόρφωσης του ατόμου, στο οποίο η φιλοσοφία, τα μαθηματικά, η μουσική, η γυμναστική και η πνευματικότητα αποτελούσαν μέρος μιας ενιαίας πορείας γνώσης.

Το σχολείο ήταν επίσης μια κοινότητα, σχεδόν μοναστική, με αυστηρούς κανόνες: σιωπή, κοινή ζωή, ακρόαση του δασκάλου, καθαρισμός σώματος και ψυχής. Οι αριθμοί δεν μελετούνταν μόνο για να υπολογίζονται, αλλά και για να κατανοείται το βαθύ τους νόημα: για τους Πυθαγόρειους, οι αριθμοί ήταν η αρχή όλων των πραγμάτων. Το ίδιο το σύμπαν θεωρούνταν ως μια αριθμητική αρμονία, μια κοσμική μουσική προσβάσιμη μόνο σε όσους ήξεραν πώς να το ακούν.

Εδώ, στην Καλαβρία, γεννήθηκε η δυτική μαθηματική σκέψη όπως την γνωρίζουμε σήμερα: όχι πλέον μια απλή τέχνη της μέτρησης, αλλά μια μορφή καθαρής γνώσης. Ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του ανακάλυψαν, μεταξύ άλλων, το περίφημο θεώρημα που φέρει το όνομά του (αν και ήταν γνωστό και στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία), αλλά πάνω απ’ όλα ανέπτυξαν την έννοια της απόδειξης, της επαγωγικής συλλογιστικής, των αριθμών ως αφηρημένων δομών.

Η ιδέα ότι η πραγματικότητα μπορούσε να εξηγηθεί μέσω αριθμητικών σχέσεων επηρέασε βαθιά την μεταγενέστερη ελληνική φιλοσοφία, από τον Πλάτωνα μέχρι τον Αριστοτέλη, και έθεσε τα θεμέλια για τη σύγχρονη επιστήμη. Όλα αυτά ξεπήδησαν στην ακτή της Καλαβρίας, σε μια πόλη που συχνά ξεχνιέται σήμερα, αλλά κάποτε ήταν φάρος πολιτισμού και πολιτισμού.

Η Πυθαγόρεια σχολή ήταν βραχύβια: μετά από κάποιες εσωτερικές πολιτικές εντάσεις στον Κρότωνα, διασκορπίστηκε. Αλλά η κληρονομιά της ήταν τεράστια. Και ακόμη και σήμερα, η Καλαβρία μπορεί με υπερηφάνεια να ισχυρίζεται ότι ήταν, έστω και για μια στιγμή, το πνευματικό κέντρο του αρχαίου κόσμου.

Στον Κρότωνα, σήμερα, η ηχώ του Πυθαγόρα είναι ακόμα ζωντανή: στα μνημεία, στα μουσεία, στις πολιτιστικές πρωτοβουλίες και στα σχολικά προγράμματα σπουδών. Ορισμένα λύκεια φέρουν το όνομά του, και η κληρονομιά της σκέψης του συνεχίζει να μελετάται και να εκτιμάται. Αλλά ίσως στο ίδιο το τοπίο, στη σιωπηλή τάξη της φύσης, στον ρυθμό των κυμάτων, στον καθαρό ουρανό, μπορεί κανείς ακόμα να αντιληφθεί αυτή την αίσθηση της παγκόσμιας αρμονίας που αναζητούσε ο Πυθαγόρας.

Σε μια εποχή που η Καλαβρία αγωνίζεται να επιβεβαιώσει την ταυτότητά της και το μέλλον της, η ανάμνηση του ρόλου της στη γέννηση της επιστήμης και της φιλοσοφίας δεν είναι μόνο μια πολιτιστική πράξη, αλλά μια χειρονομία λύτρωσης. Δεν πρόκειται για μυθοποίηση, αλλά για αξιοποίηση μιας ιστορίας που εξακολουθεί να μιλάει στο παρόν.

Στην εποχή των μεγάλων δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης, είναι χρήσιμο να επιστρέψουμε σε εκείνους που, πριν από δύο χιλιετίες, τόλμησαν να σκεφτούν ότι πίσω από όλα υπήρχε μια τάξη, ένας αριθμός, μια αρμονία. Και αυτή η αρμονία, για ένα σύντομο αλλά αιώνιο χρονικό διάστημα, βρήκε ένα σπίτι στην Καλαβρία.

Πηγή: lacnews24.it