Στις 8 Μαρτίου, τα εγκαίνια της έκθεσης στον Τάραντα
Στην καρδιά της Μεσογείου, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα (MArTA), την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, επιστρέφει ένας μύθος που έχει χαθεί στις όχθες τγς Mare Nostrum από την αυγή του χρόνου.
Είναι η Πηνελόπη, που γιορτάζεται στη διεθνή έκθεση που επιμελήθηκαν οι Alessandra Sarchi και Claudio Franzoni και δημιουργήθηκε από την Electa, η οποία μετά το Αρχαιολογικό Πάρκο του Κολοσσαίο, φτάνει στον Τάραντα, από τις 8 Μαρτίου έως τις 6 Ιουλίου 2025, χάρη στη δέσμευση της τρέχουσας διεύθυνσης του MArTA και της σημαντικής επένδυσης στο μουσείο του Υπουργείου Πολιτισμού στον Τάραντα.
Πρόκειται για ένα γεγονός διεθνούς σημασίας χάρη στην άφιξη στην έκθεση του Τάραντα 50 έργων από ιταλικά και ξένα μουσεία και ιδρύματα. Ζωγραφική, αρχαιολογία, γλυπτική, κινηματογράφος, χαρακτικά, τέχνη στο γύρο που θα συνομιλήσει με περίπου 40 αρχαιολογικά ευρήματα από το MArTA, μερικά προερχόμενα από τα κοιτάσματα και σε δημόσια έκθεση για πρώτη φορά.
«Η ημερομηνία της 8ης Μαρτίου δεν είναι τυχαία. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα θέλει να ενσαρκώσει τη δέσμευση του κόσμου του πολιτισμού στις προκλήσεις του σύγχρονου και να υπερβεί την αναμφισβήτητη επιστημονική συνάφεια των έργων που εκτίθενται, επιβεβαιώνοντας μια έμφυλη ανάγνωση που ισχύει και στο παρόν – σχολιάζει η διευθύντρια του MArTA, Stella Falzone –. Γι’ αυτό, στις τέσσερις ενότητες της έκθεσης, εκτός από την εικονογραφία που δείχνει την Πηνελόπη να στέκεται στον αργαλειό της και να περιμένει τον σύζυγό της, η προκλητική Πηνελόπη λάμπει, κρατώντας πάνω από εκατό άντρες που τη θέλουν για γυναίκα τους, έτοιμους να μην υποκύψουν στους λόγους της πολιτείας και στη μοίρα των χηρών, και γι’ αυτό μια έξυπνη στρατηγός της νύχτας και ξεσπά. Με την Penelope, η MArTA τιμά τις γυναίκες που επαναστατούν ενάντια στα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τα κλισέ – συνεχίζει η σκηνοθέτις Stella Falzone – και το κάνουν με τα όπλα και τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους, μερικές φορές ακόμη και μόνο σε οικιακούς χώρους, με σοφία, υπομονή, αποφασιστικότητα και πάθος».
«Η Πηνελόπη έχει διαμορφώσει και αμφισβητήσει το γυναικείο ιδανικό για τουλάχιστον 3.000 χρόνια και συνεχίζει να το κάνει σήμερα. Είναι η πιστή σύζυγος αλλά και η επιδέξιη υφάντρια της εξαπάτησης – εξηγεί η επιμελήτρια της έκθεσης, Alessandra Sarchi – Είναι η βασίλισσα που δεν βγαίνει ποτέ από τα δωμάτιά της αλλά και αυτή που κυβερνά μόνη της το νησί για είκοσι χρόνια. Είναι ονειροπόλα αλλά και σύζυγος που δοκιμάζει τον άντρα της».
«Οι μύθοι των αρχαίων είναι πολύ μακρινοί στο χρόνο – σχολιάζει ο επιμελητής Claudio Franzoni – και όμως εξακολουθούν να καταφέρνουν να αναχαιτίσουν την επιθυμία μας να κατανοήσουμε τον κόσμο στον οποίο βρισκόμαστε. Το ίδιο ισχύει και για την Πηνελόπη. Η ιστορία του συνεχίζει να μας συναρπάζει γιατί λέει για καταστάσεις και καταστάσεις του νου που μιλούν επίσης για εμάς, μοναξιά, πόνο, απογοήτευση, ελπίδα, αγάπη».
Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες, αφιερωμένες σε εμβληματικά πλαίσια τα οποία, εμπνευσμένα από ομηρικά γεγονότα και μεταγενέστερες λογοτεχνικές παραδόσεις, συμβάλλουν στον χαρακτηρισμό της μορφής της Πηνελόπης στην τέχνη και στη μαρτυρία της αιώνιας επιτυχίας της: ο αργαλειός και ο καμβάς. χειρονομία και στάση. ο κόσμος των ονείρων, το πέπλο και η σεμνότητα.
Η διαδρομή της έκθεσης
Ο αργαλειός και ο καμβάς: Η Πηνελόπη απεικονίζεται πολύ συχνά με έναν αργαλειό δίπλα της, όπως στον περίφημο σκύφο του Εθνικού Ετρουσκικού Μουσείου του Chiusi, που εκτίθεται ή στους πολλούς πίνακες και χαρακτικά της σύγχρονης εποχής. Το πλαίσιο σηματοδοτεί τον οικιακό σας χώρο περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο.
Έκφραση της προηγμένης τεχνολογίας, ο αργαλειός είναι ένα όργανο εκλεπτυσμένης γυναικείας κουλτούρας: ύφανση σημαίνει να ξέρεις να μετράς, να έχεις απομνημονευμένες μετρήσεις, αλληλουχίες χρωμάτων και βελονιές. Επιπλέον, ο συσχετισμός μεταξύ υφαντικής και τραγουδιού, μεταξύ ύφανσης και μνημονικής επανάληψης στίχων, είναι ξεκάθαρος, που μας οδηγεί στην ίδια την προέλευση των ποιημάτων και αποκαλύπτει πώς η ένωση μεταξύ της ραψωδίας, κυριολεκτικά «τραγουδιού», και αυτής της τυπικά γυναικείας τέχνης είναι πολύ περισσότερο από μια μεταφορά.
Χειρονομία και στάση: Η Πηνελόπη, ειδικά σε αρχαίες απεικονίσεις – όπως η πλάκα «Campana» που εκτίθεται στο Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο – κάθεται με τα πόδια σταυρωμένα, το πηγούνι της ακουμπά στο ένα χέρι. Χειρονομίες που την κάνουν απομακρυσμένη, μελαγχολική αλλά και δυνητικά άπιαστη. Η Πηνελόπη δεν είναι μόνο σοφή, αλλά και τρομερά πονηρή όπως ο άντρας της. Και ένα τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο τόσο στην Πηνελόπη όσο και στον Οδυσσέα, όπου η φιγούρα του συζύγου επαναλαμβάνεται με το πρόσχημα ενός ζητιάνου με τον οποίο παρουσιάζεται στο παλάτι, κάτι που προκαλεί την Πηνελόπη να αντιστέκεται να τον αναγνωρίσει, μετά από είκοσι χρόνια απουσίας.
Ο κόσμος των ονείρων και η κρεβατοκάμαρα: Η Πηνελόπη, σε αντίθεση με τον Οδυσσέα που είναι συχνά άυπνος, κοιμάται και ονειρεύεται πολύ. Στην πραγματικότητα, απεικονίζεται να κοιμάται, ή να ξυπνάει, ειδικά στη σύγχρονη εποχή. Στο Canto XIX της Οδύσσειας, της πιστώνεται ότι έκανε τη διάκριση μεταξύ των αληθινών ονείρων, που βγήκαν από την πόρτα του κέρατου, και των ψευδών ονείρων, που βγήκαν από την πόρτα του ελεφαντόδοντου, μια διάκριση που αργότερα θα είχε πολύ μεγάλη ιστορία μέχρι την ανάλυση του Φρόυντ. Πάνω στο περίφημο γαμήλιο κρεβάτι, ακίνητο από το δωμάτιο και χτισμένο από ξύλο ελιάς από τον ίδιο τον Οδυσσέα, διαδραματίζεται μια από τις πιο σύγχρονες σκηνές ολόκληρου του ποιήματος, όταν ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη, όπως επίσης απεικονίζεται στα χαρακτικά του 17ου αιώνα του Theodoor van Thulden που προέρχονται από τις χαμένες τοιχογραφίες του Οδυσσέα.
Το πέπλο και η σεμνότητα: Η φιγούρα της Πηνελόπης χαρακτηρίζεται από το aidós, που στα ελληνικά σημαίνει σεμνότητα, ντροπή και που από εικονογραφική άποψη εκδηλώνεται στο πέπλο, όπως φαίνεται στο χαρακτικό του δέκατου όγδοου αιώνα που χάραξε ο Tommaso Piroli από τα σχέδια του John Flaxman.
Το πέπλο αναφέρεται επίσης σε έναν άλλο τομέα: την θωράκιση του εαυτού του από την πραγματικότητα, την τοποθέτηση ενός διαφράγματος μεταξύ του εαυτού του και του κόσμου.
Διάλογος με τη συλλογή του MArTA
Μεταξύ των έργων που εκτίθενται μεταξύ του τμήματος του δεύτερου ορόφου και στον χώρο προσωρινής έκθεσης της MArTA (ισόγειο) είναι επίσης τα ευρήματα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα, συμπεριλαμβανομένων των υφασμάτων από χρυσό (β’ μισό 1ου αιώνα π.Χ.), έμβλημα του πλούτου της αρχαίας πόλης, τα πολυάριθμα βάρη αργαλειού και ένα κοκαλιάρικο βαρίδι του 1ου αιώνα π.Χ.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα καλωσορίζει επίσης στο δρομολόγιο της έκθεσης ένα σημαντικό αφιέρωμα στη Σαρδηνία καλλιτέχνιδα Μαρία Λάι, στην οποία αναφέρονται οι περίφημοι αργαλειοί και τα ραμμένα βιβλία, μια ιδιαίτερη μορφή τέχνης που συνδυάζει λέξεις, πλοκές και συνθέσεις, εξαιρετικής ομορφιάς και νοήματος.
Στην έκθεση θα παρουσιαστεί το «Telaio» της Σαρδηνίας καλλιτέχνιδας και μερικά από τα υφασμάτινα βιβλία της. Ύφανση και γραφή που κάνουν τη Μαρία Λάη μια σύγχρονη Πηνελόπη.
Η έκθεση περιλαμβάνεται στο δρομολόγιο επίσκεψης του μουσείου: κόστος 10 ευρώ.
Πηγή: buonasera24.it
